Właściwa odpowiedź brzmi nie – ekspert z dziedziny informatyki śledczej nie powinien wykonywać opinii z zakresu fonoskopii. Informatyka śledcza to nie to samo co fonoskopia. Niestety, wielu pozbawionych wyobraźni informatyków uważa, że posiadając wiedzę na temat systemów komputerowych, baz danych, arkuszy kalkulacyjnych, sposobów przechowywania i udostępniania danych, analizy aktywności w Internecie, analizy danych z telefonów komórkowych, czy nawet multimediów, mają oni prawo wypowiadania się na temat dziedzin, które wykorzystują techniki informatyczne. Bez wątpienia dzisiejsze techniki rejestracji i odtwarzania dźwięku bazują na szeroko rozumianych technikach informatycznych, które w zasadzie całkowicie wyparły już analogowe techniki zapisu i odtwarzania dźwięku. Nie upoważnia to jednak informatyka śledczego do wypowiadania się w kwestiach związanych z fonoskopią, mimo iż ekspert z tej dziedziny przeprowadza badania fonoskopijne z szerokim wykorzystaniem narzędzi komputerowych w odniesieniu do nagrań będących zbiorami informacji utrwalonych na nośnikach cyfrowych. Trywializując problem, można by uważać, iż na tej samej zasadzie informatyk śledczy ma kompetencje do wypowiadania się w takich dyscyplinach kryminalistyki jak np. badania DNA, analiza biochemiczna, analiza dokumentów, czy nawet daktyloskopia, bowiem we wszystkich tych dziedzinach podstawowym narzędziem analitycznym jest komputer z odpowiednim oprogramowaniem, zaś same analizy przeprowadza się w oparciu o zapisane na dysku dane. Ze względu na fakt, iż takie dziedziny jak analiza DNA, czy analiza biochemiczna same w sobie bazują na wysoce specjalistycznej wiedzy oraz obok komputera, wykorzystują wyrafinowaną aparaturę badawczą, żaden informatyk śledczy nie odważy się wejść w kompetencje biologa, czy chemika zajmującego się praktyką kryminalistyczną. W przypadku fonoskopii obserwuje się niestety silne tendencje deprecjonowania tej dziedziny kryminalistyki. Paradoksalnie głównym czynnikiem obniżającym rangę fonoskopii jako dziedziny kryminalistyki jest niezwykle dynamiczny rozwój ogólnie pojętych technologii audiowizualnych. Dziś już każdy ma dostęp do „aparatury fonijnej” w postaci dyktafonu, telefonu komórkowego, czy kamery. Do niedawna magnetofon był dobrem luksusowym, a wiedza na temat jego działania dostępna była nielicznym, dziś byle laptop, czy tablet posiada „interfejs fonijny” umożliwiający rejestrację dźwięku. Każdy więc staje się „ekspertem” od nagrań dźwiękowych, no bo cóż prostszego zarejestrować rozmowę przy użyciu byle telefonu komórkowego. Pojawiają się więc jak grzyby po deszczu „firmy” i „eksperci” oczyszczający zaszumione nagrania i wykonujący stenogramy „szybko i tanio”. Czynnikiem, który pośrednio wpływa na podejście informatyków do problematyki z zakresu fonoskopii jest również sposób ich kształcenia. Zajęcia z tzw. „multimediów” stanowią podstawę programową w niemal każdej uczelni informatycznej, dając przyszłemu ekspertowi złudne wrażenie, że posiada on stosowną wiedzę na temat nagrań dźwiękowych pozwalającą mu na wypowiadanie się w kwestii badań fonoskopijnych. Nic bardziej mylnego – „zajęcia z multimediów” mogą dać przyszłemu ekspertowi jedynie mgliste pojęcie o zagadnieniach z zakresu fonoskopii. Proponowana przez szkoły informatyczne nauka o multimediach nie dotyka nawet takich dziedzin jak akustyka, czy językoznawstwo, bez których nie ma praktyki badań fonoskopijnych. Fonoskopia to dziedzina interdyscyplinarna odwołująca się z jednej strony do nauk humanistycznych takich jak językoznawstwo, czy psychologia, z drugiej strony do nauk ścisłych takich jak akustyka, elektronika i informatyka (w tym cyfrowe przetwarzanie sygnałów). Żadna uczelnia informatyczna nie da tak szerokiego spektrum wiedzy potrzebnej do uprawiania wybitnie interdyscyplinarnej dziedziny kryminalistyki, jaką jest fonoskopia. Ekspert z zakresu fonoskopii musi więc zdobywać niezbędną mu wiedzę nie tylko na uczelni podczas studiów, ale przede wszystkim w trakcie niekończącego się procesu samokształcenia. Co jednak najważniejsze, ekspert z dziedziny fonoskopii musi charakteryzować się szczególną wrażliwością na dźwięk, w tym winien posiadać on ponadprzeciętny słuch fonematyczny oraz szczególne predyspozycje psychiczne takie jak zdolność do długotrwałej koncentracji uwagi, szybkie i sprawne kojarzenie faktów językowych, czy wychwytywanie i wizualizowanie niuansów akustycznych badanego sygnału dźwiękowego. Dla kontrastu, informatyk śledczy wcale nie potrzebuje dobrego słuchu fonematycznego, ani też wyższych zdolności kojarzenia faktów językowych. Musi on za to dobrze opanować procedury postępowania z materiałem dowodowym oraz wykazywać dużą dbałość o szczegóły. Ponadto ekspert z zakresu fonoskopii pracuje głównie w oparciu o swoją percepcję i psychikę, w czasie gdy informatyk śledczy wykorzystuje głównie techniczne narzędzia informatyczne zgodnie z określoną procedurą. Praca biegłego z zakresu fonoskopii nie jest zautomatyzowana, a jej przebieg zależy zarówno od jego predyspozycji psychofizycznych w danej chwili, jak i od stanu technicznego nagrania. Dla odmiany, praca informatyka śledczego jest w znacznym stopniu zautomatyzowana i zasadniczo nie bazuje na percepcji, czy psychice eksperta. Na koniec należy zauważyć, iż kompetentny informatyk śledczy nie będzie analizował zawartości pliku dźwiękowego, lecz zleci tą czynność ekspertowi z zakresu fonoskopii. Jednakowoż ekspert z dziedziny fonoskopii musi posiadać wystarczającą wiedzę, by móc ocenić zarówno stan badanego nagrania, jak i stan nośnika, na którym nagranie to zostało utrwalone. Tak więc jeśli badanym nośnikiem jest np. karta pamięci lub pen-drive, wówczas ekspert z zakresu fonoskopii musi posiadać wystarczającą wiedzę informatyczną by móc przeprowadzić ocenę samego nośnika, jak też utrwalonego na nim nagrania. W przypadku zaawansowanych technologicznie nośników informacji takich jak serwery, macierze dysków, czy nawet niektóre modele smartphonów, ekspert z zakresu fonoskopii powinien konsultować się z informatykiem śledczym w celu wydania właściwej opinii dotyczącej stanu analizowanego nagrania. Niestety, praktyka pokazuje, że wielu ekspertów z zakresu fonoskopii z różnych powodów nie jest w stanie przyswoić odpowiedniej wiedzy z zakresu informatyki, co powoduje, iż niejednokrotnie wydają oni opinie niepełne, a niekiedy wadliwe. Reasumując, wydaną przez informatyka śledczego opinię z zakresu fonoskopii należałoby zaskarżyć jako przekroczenie kompetencji biegłego z dziedziny informatyki śledczej.
