Fonoskopia od A do Z

• Podstawowe zadania z zakresu fonoskopii

• Fonoskopia - krótki rys historyczny

• Aparatura, nośniki, nagrania, a praktyka fonoskopijna

• Nagrania dźwiękowe, a praktyka wymiaru sprawiedliwości

• Fonoskopia w praktyce

Fonoskopia – zakres zagadnień i zadania

Podstawowe czynności z zakresu fonoskopii

Zasadniczo fonoskopijna analiza nagrań dźwiękowych sprowadza się do trzech głównych czynności:

• określanie stanu technicznego nagrań dźwiękowych – zbadanie autentyczności zapisu dźwiękowego;
• odtwarzanie i spisywanie treści wypowiedzi – sporządzanie precyzyjnych stenogramów rozmów;
• identyfikowanie mówców na podstawie analizy mowy zarejestrowanej zarówno w obrębie nagrania, jak i w odniesieniu do próbek mowy wskazanej osoby (tzw. „podejrzanego”);

Czynności te stanowią kanon badań fonoskopijnych. Są one najczęściej wykonywane przez ekspertów i biegłych z zakresu fonoskopii.  Efektem prowadzonych badań fonoskopijnych są ekspertyzy fonoskopijne zawierające opinie fonoskopijne wydawane przez prowadzącego badania eksperta. Jak więc wynika z powyższego, fonoskopia to dziedzina kryminalistyki o charakterze wybitnie interdyscyplinarnym. Wiedza bowiem, jaką powinien posiadać ekspert z zakresu fonoskopii obejmuje zarówno nauki „ścisłe”, jak i „humanistyczne”. Badania fonoskopijne obejmują bowiem zagadnienia z zakresu akustyki, przetwarzania sygnałów, elektroniki, czy informatyki, ale także z zakresu językoznawstwa, psychologii, czy fizjologii mowy. Ponadto ekspert z zakresu fonoskopii winien wykazywać szczególne predyspozycje w zakresie percepcji słuchowej, ale także predyspozycje psychofizyczne – w szczególności zdolność do długotrwałej koncentracji uwagi, kontrola wyobraźni oraz ogólnie pojęta odporność na „teorie spiskowe”. Ekspert z zakresu fonoskopii musi bowiem stawiać hipotezy pozbawione wpływu czynników zewnętrznych, jak i uwarunkowań psychologicznych i osobowościowych samego eksperta.

Inne czynności z zakresu fonoskopii.

W zakresie badań fonoskopijnych mieści się również wykonywanie takich czynności jak:

• przetwarzanie (tzw. digitalizację)  nagrań analogowych (np. z taśmy magnetofonowej) do postaci cyfrowej;
• kopiowanie oraz konwersję cyfrowych danych dźwiękowych między różnymi formatami ich zapisu;
• w ograniczonym zakresie korekcja jakości nagrań mająca na celu poprawienie wyrazistości i zrozumiałości mowy;
• datowanie rejestracji i/lub modyfikacji nagrań;
• analiza nośników analogowych oraz cyfrowych z ograniczoną możliwością odzyskiwania skasowanych/usuniętych cyfrowych zapisów dźwiękowych;
• prowadzenie eksperymentów akustycznych na miejscu zdarzenia oraz w odniesieniu do dźwięków utrwalonych w nagraniu;
• prowadzenie pomiaru poziomu dźwięku w różnych warunkach akustycznych;
• pobieranie próbek mowy od wskazanej osoby do badań identyfikacyjnych mówców.

Jako dziedzina na wskroś interdyscyplinarna, fonoskopia stwarza możliwość zarówno oceny stanu technicznego nośników oraz urządzeń rejestrujących,  jak i pozwala na interpretację zdarzeń akustycznych utrwalonych w obrębie badanego nagrania. Do tej grupy zadań należą w szczególności:

• wnioskowanie o cechach osobowości i pochodzeniu mówcy;
• określanie stanu fizycznego, emocjonalnego i psychicznego mówcy w trakcie rejestracji nagrania;
• wnioskowanie o chorobach i dysfunkcjach narządów mowy;
• identyfikacja specyficznych odgłosów, czasu i miejsca rejestracji nagrania oraz określenie kontekstu sytuacyjnego, w jakim nagranie zostało zarejestrowane.

Fonoskopia – zakres zagadnień.

Analiza nagrań dźwiękowych w ramach ogólnie pojętej praktyki fonoskopijnej pozwala udzielić odpowiedzi w następujących kwestiach:

• Czy jakość analizowanego nagrania pozwala na przeprowadzenie zleconych badań fonoskopijnych?
• Czy istnieje możliwość odsłuchania i spisania treści wypowiedzi uczestników rozmowy?
• Jaka jest treść odsłuchanych wypowiedzi?
• W jakich okolicznościach prowadzona była rozmowa? Ocena towarzyszących rozmowie zdarzeń i zjawisk akustycznych.
• Ile osób brało udział w rozmowie?
• W jakim stanie emocjonalnym/fizycznym znajdowali się rozmówcy?
• Kiedy i w jakim miejscu zarejestrowano dane nagranie?
• Analizowane nagranie jest zapisem oryginalnym, czy też jest kopią?
• Czy po zarejestrowaniu nagrania dokonywano w jego obrębie jakichś modyfikacji mających na celu zmianę treści wypowiedzi, czy chronologii zarejestrowanych zdarzeń (badania autentyczności nagrań)?
• Analizowane nagranie jest zapisem ciągłym, a może zawiera ślady braku ciągłości zapisu?
• Czy nagranie zarejestrowano przy użyciu wskazanego urządzenia (dyktafonu, telefonu, kamery, itp.)?
• Czy zarejestrowane w nagraniu wypowiedzi należą do wskazanej osoby (badania identyfikacyjne mówców)?
• W jakim stopniu wskazana osoba przejawia zdolności do identyfikowania mówcy „po głosie”?
• Czy możliwe jest zrozumienie mowy w danym miejscu, w określonych warunkach akustycznych?
• Jaki jest poziom hałasu w określonej lokalizacji? Jaka jest charakterystyka źródła hałasu i jaki jest jego wpływ na człowieka?
• Jakie zdarzenia reprezentują słyszane dźwięki?
• 
  

Wyniki pracy eksperta z zakresu fonoskopii

Efektem wykonywanych badań fonoskopijnych jest  ekspertyza fonoskopijna zawierająca sześć zasadniczych elementów:

• opis dowodowego materiału dźwiękowego;
• określenie celu wykonania ekspertyzy fonoskopijnej;
• prezentacja wyników wstępnych oględzin dowodowego materiału dźwiękowego pod kątem możliwości wykonania zleconych badań fonoskopijnych;
• sprawozdanie z przeprowadzonych badań fonoskopijnych;
• wnioski z wykonanych badań fonoskopijnych, które jednocześnie stanowią opinię biegłego w kwestii stawianych przez zlecającego tez i zapytań;
• dokumentacja z przeprowadzonych badań fonoskopijnych (stenogramy, tabele wyników pomiarowych, rysunki, zdjęcia, itp.);

Jak widać z powyższego, w dobie wszechobecnych multimediów, fonoskopia wydaje się być tą dziedziną kryminalistyki, bez której trudno oczekiwać sprawnego działania wymiaru sprawiedliwości.

Jeśli po przeczytaniu powyższego tekstu mają Państwo jakieś pytania, to prosimy odwiedzić serwis często zadawanych pytań FAQ

Fonoskopia dla zaawansowanych

Krótki rys historyczny rozwoju fonoskopii

Początki współczesnej fonoskopii datują się na połowę lat sześćdziesiątych, kiedy to na Uniwersytecie im. Humboldta w Berlinie Ch. Koristka rozpoczął badania dotyczące identyfikacji osób w oparciu o treść ich wypowiedzi oraz głos utrwalony na taśmie magnetofonowej. Nowa dziedzina wiedzy została wówczas nazwana akustyką kryminalistyczną. W roku 1965 zespół badawczy prowadzony przez L. G. Kerstę z Bell Laboratories, USA opracował metodę językowo-pomiarową stosowaną do identyfikacji mówców na podstawie nagrań ich wypowiedzi i innych zachowań werbalnych. Należy tutaj zaznaczyć, że początki prób identyfikacji mówców na podstawie głosu sięgają już drugiej wojny światowej, kiedy to pod uwagę brano możliwość rozpoznawanie głosu osób używających niemieckich wojskowych linii komunikacyjnych.

Początki działalności fonoskopijnej w Polsce sięgają roku 1960, kiedy to jeden z sądów dopuścił jako dowód w sprawie nagranie magnetofonowe rozmowy kilku osób. Wkrótce powstała pierwsza pracownia fonoskopii w Zakładzie Kryminalistyki Komendy Głównej MO. Kilka lat później, w roku 1963 prof. Andrzej Szwarc z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu zaproponował, by nową dziedzinę kryminalistyki określić mianem „fonoskopia” (z greckiego „fono” – dźwięk, „scopeo” – pole, dziedzina). Pierwsze publikacje z zakresu fonoskopii w Problemach Kryminalistyki, mające praktyczne znaczenie w uprawianiu tej dziedziny kryminalistyki zostały napisane przez Stanisława Błaszkiewicza oraz Wiesława Bednarczyka – ekspertów ZK KGMO.

Aparatura, nośniki, nagrania, a praktyka fonoskopijna

Rozwój technologii audiowizualnych oraz telekomunikacyjnych na przestrzeni ostatnich pięciu dekad istnienia fonoskopii wprowadził do użytku szereg nowinek technicznych. Występują one w postaci zupełnie nowych typów nośników danych dźwiękowych oraz modeli urządzeń rejestrujących dźwięk.

Podstawowymi rodzajami nośników wykorzystywanych w praktyce fonoskopijnej są:

• nośniki analogowe:

• • taśmy magnetofonowe typu compact (tzw. taśma kasetowa);
  • taśmy mikrokasetowe;
  • ścieżki dźwiękowe taśm VHS, S-VHS, HI8;
  • sporadycznie taśmy szpulowe;

• nośniki cyfrowe:

• • pamięć dyktafonów cyfrowych;
  • karty pamięci;
  • minidyski MD;
  • płyty CD lub DVD
  • taśmy DAT;
  • ścieżki dźwiękowe taśm DV lub mini DV;
  • dyski twarde montowane w komputerach oraz w cyfrowych rejestratorach rozmów.

* * *

Źródła oraz okoliczności, w jakich powstają nagrania dźwiękowe mogące stanowić materiał dowodowy w prowadzonym śledztwie lub w sprawie sądowej są następujące:

• nagrania dźwiękowe rejestrowane celowo przez uczestników rozmowy lub zdarzenia (np. kłótnie rodzinne, przeprowadzana transakcja, czy rozmowy z przestępcami wymuszającymi okup, itp.);
• zapisy dźwiękowe pochodzące z podsłuchów powstałe w czasie działań operacyjnych służb specjalnych lub dochodzeniowych;
• rejestracje dźwiękowe zebrań i spotkań zarządów firm, organizacji lub instytucji;
• nagrania z tzw. skrzynek pocztowych telefonów komórkowych i stacjonarnych;
• zapisy prowadzonych rozmów telefonicznych rejestrowane celowo w pamięci telefonów komórkowych lub przy użyciu tzw. automatów zgłoszeniowych w telefonach stacjonarnych;
• nagrania zarejestrowane przypadkowo, powstałe w trakcie interesującego wymiar sprawiedliwości zdarzenia;
• ścieżki audio z systemów monitorujących;
• zapisy dźwiękowe dokumentujące publiczne odtwarzanie zastrzeżonych nagrań muzycznych lub słownych;
• zabezpieczone przez wymiar sprawiedliwości lub wskazane przez pokrzywdzonego zapisy dźwiękowe będące kopią zastrzeżonych nagrań muzycznych lub słownych;
• nagrania z systemów rejestracji rozmów prowadzonych w ramach usługi call-center świadczonej przez banki, serwisy informacyjne firm, infolinie itp.;
• zapisy dźwiękowe rejestrowane w centrach zgłoszeniowych pogotowia ratunkowego, straży pożarnej, policji lub innych służb publicznych;
• rozmowy załóg samolotów z wieżą kontroli lotów.

Nagrania dźwiękowe, a praktyka wymiaru sprawiedliwości

Z punktu widzenia wymiaru sprawiedliwości, dany zapis dźwiękowy może w sprawie sądowej lub śledztwie pełnić wiele funkcji. I tak:

• nagranie jako narzędzie przestępstwa, na przykład:

• • pirackie odtwarzanie zastrzeżonego nagrania muzycznego lub słownego;
  • telefon ze zgłoszeniem fałszywego alarmu o podłożeniu bomby;
  • zarejestrowana automatem zgłoszeniowym wypowiedź zawierająca groźby karalne;
  • rejestracja i dystrybucja nagrania zawierającego informacje nieprawdziwe, krzywdzące lub naruszające dobra osobiste osób (np. wywiady dziennikarskie, zapisy audycji radiowych lub telewizyjnych);
• nagranie jako dokumentacja przestępstwa, czyli na przykład nagranie rozmowy podczas planowania przestępstwa lub wypowiedzi podżegających do czynu karalnego;
• nagranie jako dokumentacja zdarzenia – na przykład nagrania zgłoszeń w pogotowiu ratunkowym, straży pożarnej, czy policji lub nagrania celowo rejestrowane przez jednego z uczestników rozmowy lub zdarzenia.

Usankcjonowanie zarówno nagrania dźwiękowego, jak i powstałej w wyniku jego analizy ekspertyzy fonoskopjnej jako dowodów w sprawie wymaga przeprowadzenia odpowiedniej procedury prawnej. Stosowny organ procesowy (sąd, prokuratura, czy służby porządku publicznego) na podstawie wydanego przez siebie postanowienia zasięgają opinii/powołują biegłego sądowego z zakresu fonoskopii zgodnie z następującymi przepisami:

• art. 193. § 1., art. 194., art. 200. § 1. Kodeksu postępowania karnego (Dz. U. 1997 nr 89 poz. 555) lub
• art. 290. § 1 Kodeksu postępowania cywilnego (Dz. U. 1964 nr 43 poz. 296).

Mimo, iż polskie prawodawstwo nie przewiduje instytucji opinii prywatnej, to praktyka wymiaru sprawiedliwości dopuszcza wykorzystywanie ekspertyzy fonoskpijnej ze zlecenia prywatnego do celów procesowych. Użycie takiej ekspertyzy jest jednak kwestią uznania sędziego, czy prokuratora.

* * *

Reasumując powyższe, można więc stwierdzić, że fonoskopia to nie tylko technika śledcza, ale także istotny czynnik kształtowania działalności wymiaru sprawiedliwości w oparciu o dowód rzeczowy, jakim stały się nagrania dźwiękowe.

Fonoskopia w praktyce

Oględziny materiału dźwiękowego

Po otrzymaniu zlecenia, ekspert dokonuje oględzin nadesłanego do badań materiału dźwiękowego. Celem tych oględzin jest:

• określenie systemu rejestracji dowodowego materiału dźwiękowego (nagranie zarejestrowane techniką analogową lub cyfrową, nagranie pochodzące ze ścieżki audio nośnika wideo, itp.);
• ocena stanu technicznego nośników (taśm magnetofonowych, płyt CD/DVD, kart pamięci itp.) lub urządzeń rejestrujących, jeśli takie zostały dostarczone do badań. Na tym etapie ekspert określa stopień zużycia mechanicznego nośników i urządzeń oraz stwierdza rodzaj fizycznych uszkodzeń nadesłanego do badań materiału;
• ocena audytywna nagrań dowodowych polegającej na przynajmniej kilkukrotnym, uważnym odsłuchaniu badanego materiału. Ocena stanu nagrań dowodowych „na ucho” ma charakter jakościowy i pozwala ekspertowi określić:

• • rodzaj i charakter zakłóceń pogarszających najogólniej pojętą jakość sygnału mowy. Ważne jest tutaj wyodrębnienie zakłóceń wynikających z zastosowanej techniki rejestracji nagrań oraz zakłóceń pochodzących z otoczenia rozmówców;
  • charakter zarejestrowanych wypowiedzi (określenie usytuowania mówców względem mikrofonu urządzenia rejestrującego, stwierdzenie występowania wypowiedzi jednoczesnych, określenie ilości osób biorących udział w rozmowie, wyodrębnienie i opisanie cech dialektalnych świadczących o pochodzeniu mówcy oraz cech idiolektalnych – cech indywidualnych charakteryzujących danego mówcę;
  • i wreszcie występowanie oraz charakter śladów świadczących o braku ciągłości zapisu sygnału mowy.
  • Kolejnym etapem oględzin materiału dowodowego są badania ilościowe mające na celu określenie następujących parametrów dowodowego nagrania dźwiękowego:

• parametry zapisu dźwięku (ilość kanałów, w przypadku nagrań magnetofonowych prędkość i uchyb przesuwu taśmy, w przypadku nagrań cyfrowych parametry próbkowania, rodzaj i stopień kompresji danych dźwiękowych);
• wyznaczenie użytecznego widma sygnału mowy, na podstawie którego szacuje się przypuszczalne pasmo przenoszenia urządzenia rejestrującego;
• określenie stosunku poziomu sygnału mowy do poziomu sygnału zakłócającego;
• ustalenie czasu trwania dowodowych nagrań.

Sformułowanie hipotez badawczych przez eksperta

Przeprowadzone oględziny materiału dowodowego umożliwiają ekspertowi ustosunkowanie się do następujących kwestii:

• określenie ogólnego stopnia trudności zleconych badań fonoskopijnych;
• określenie zakresu oraz możliwości przeprowadzenia zleconych badań. Wielokrotnie do badań fonoskopijnych trafiają nagrania o niskiej jakości technicznej i akustycznej, co sprawia, że nie jest możliwe przeprowadzenie niektórych czynności, a inne można przeprowadzić jedynie w stopniu ograniczonym. Dotyczy to w szczególności badań identyfikacyjnych mówców, gdzie zakłócenia mogą znacznie wpływać na ich wyniki. W przypadku spisywania treści wypowiedzi osób silne zakłócenia mogą spowodować brak możliwości odsłuchania niektórych wypowiedzi;
• określenie możliwości wydania kategorycznej opinii, lub określenie stopnia prawdopodobieństwa słuszności stawianych przez eksperta tez;
• określenie przybliżonego terminu realizacji zleconych badań fonoskopijnych;
• sporządzenie kosztorysu zlecenia.

Przygotowania do przeprowadzenia zleconych badań fonoskopijnych

Po ustaleniu i zaakceptowaniu przez zleceniodawcę i eksperta warunków dalszej współpracy, ekspert przystępuje do przeprowadzenia zleconych badań.

Na wstępie ekspert wykonuje kopię roboczą nagrania dowodowego, która następnie posłuży do przeprowadzenia części zleconych czynności. Omawiana kopia musi zatem zostać wykonana w taki sposób, by nie utracić informacji zarejestrowanej w obrębie nagrania oryginalnego. Ważne jest także, by zarejestrować ją z możliwie najmniejszymi zniekształceniami. W przypadku nagrań cyfrowych wykonanie identycznej kopii z oryginałem nie nastręcza większych problemów, aczkolwiek „wąskim gardłem” jest tu tzw. konwersja danych dźwiękowych analizowanego nagrania do formatu umożliwiającego prowadzenie zleconych badań fonoskopijnych. Inna sytuacja jest w przypadku nagrań analogowych – tutaj proces kopiowania zawsze wiąże się ze zmianą właściwości nagrania oryginalnego.

Z powyższego wynika więc, że stosowane przez eksperta fonoskopii zarówno oprogramowanie, jak i sprzęt odtwarzający oraz rejestrujący kopię nagrania dowodowego musi być możliwie najlepszej jakości. Z tego też powodu w pracowni badań fonoskopijnych można znaleźć profesjonalne magnetofony dla audiofili oraz szybkie komputery wyposażone w pojemne dyski i wysokiej jakości przetworniki analogowo-cyfrowe i cyfrowo analogowe.

Nagrania niskiej jakości, a odsłuch na sali sądowej.

W przypadku, gdy przedmiotem zlecenia jest spisanie treści wypowiedzi osób wraz z przygotowaniem kopii nagrania dowodowego do odsłuchu w warunkach sali sądowej, ekspert wykonuje szereg czynności prowadzących do zwiększenia komfortu odsłuchu takiego nagrania. Dlatego właśnie, w pierwszym rzędzie, specjalista z zakresu fonoskopii spisuje treści odsłuchiwanych wypowiedzi w warunkach laboratoryjnych tworząc tzw. transkrypt dowodowej rozmowy. Dopiero w dalszej kolejności przystępuje on do korekcji jakości sygnału mowy. Proces ten w ogólności polega na wzmacnianiu tych fragmentów (komponentów) widma częstotliwościowego sygnału, które uznaje się za użyteczny sygnał mowy. Wytłumieniu zaś podlegają te komponenty widma, które reprezentują ogólnie pojęte zakłócenia.

Należy tutaj  jednak z całą mocą podkreślić, iż proces poprawy jakości nagrania w znacznym stopniu zależy od czynników subiektywnych. To bowiem „ucho” eksperta, o indywidualnych, unikalnych własnościach decyduje o końcowym kształcie tego procesu. Jednakże istnieją pewne zakłócenia i zniekształcenia mowy, których postrzeganie ma charakter obiektywny. Do tych cech należą: różnego rodzaju przydźwięki, hałas uliczny,  dźwięki muzyki, „stukoty” i „szurania” przedmiotów w tle, czy pogłos powstający w obszernych przestrzeniach. Przedmiotem prac korekcyjnych jest więc tłumienie takich „obiektywnych” czynników obniżających komfort odsłuchu danej rozmowy. Jednakowoż czym innym jest całkowicie subiektywny proces odsłuchiwania nagrań o wyjątkowo niskiej jakości zarejestrowanej mowy. W takim przypadku bowiem ekspert tworzy profile odsłuchowe całkowicie dopasowane do swoich indywidualnych właściwości percepcyjnych oraz charakteru występujących w danym momencie nagrania zakłóceń i zniekształceń mowy. Takie profile korekcyjne są kompletnie bezużyteczne dla osób innych niż ekspert wykonujący prace odsłuchowe na danym nagraniu.

* * *

Dopiero przygotowany w wyżej opisany sposób materiał „audiowizualny” przedstawia się na sali sądowej. Materiał ten składa się z części „wizualnej” w formie transkryptu wypowiedzi oraz części „audio” w postaci nagrania po „obiektywnej” korekcji jakości dźwięku mowy. W tym przypadku polepszoną zrozumiałość mowy uzyskuje się poprzez równoczesne śledzenie spisanych treści wypowiedzi z równoczesnym odsłuchiwaniem nagrania o poprawionej jakości dźwięku.

* * *

Należy tutaj zaznaczyć, iż w praktyce wiele nagrań dźwiękowych charakteryzuje się tak niską jakością dźwięku, że opisana wyżej korekcja jakości sygnału mowy nie jest możliwa do przeprowadzenia w takim stopniu, by przeciętny słuchacz, w warunkach sali sądowej, mógł w sposób komfortowy odsłuchać i zrozumieć treść wypowiedzi zarejestrowanych w obrębie prezentowanego nagrania. W takich sytuacjach jedyną możliwością skutecznego „pozyskania” informacji z takiego nagrania pozostaje pieczołowite i żmudne spisanie treści wypowiedzi rozmówców przeprowadzone w warunkach laboratoryjnych. Fonoskopia jako technika śledcza ma więc swoje zasadnicze ograniczenia, co widać w powyższej dyskusji.

Co ciekawe, ilość nagrań o złej i bardzo złej jakości dźwięku zwiększyła się obecnie. Dzieje się tak, mimo toczącej się na naszych oczach „rewolucji cyfrowej”. Paradoksalnie, stosowanie nowoczesnych technik cyfrowych zapisu dźwięku prowadzi do większej ingerencji w strukturę widmową rejestrowanego dźwięku. Zgoła inaczej było w przypadku nagrań analogowych, gdzie głównym źródłem zakłóceń był szum (…)

* * *

Istotne jest również to, iż badaniom odsłuchowym w zasadzie zawsze towarzyszą: analiza śladów braku ciągłości odsłuchiwanego zapisu, ocena zjawisk akustycznych towarzyszących odsłuchiwanej rozmowie oraz określanie stanu psychofizycznego mówców. Ważna tutaj jest także analiza kontekstu sytuacyjnego zaistniałych w nagraniu zdarzeń akustycznych (w szczególności analiza pragmatyczna oraz semantyczna rozmów i wypowiedzi). Poza tym prowadzona jest analiza cech mowy poszczególnych uczestników odsłuchiwanych rozmów. Wykonując bowiem prace odsłuchowe, ekspert w sposób domyślny przeprowadza zarówno badania autentyczności odsłuchiwanego zapisu dźwiękowego, jak i badania identyfikacyjne mówców w jego obrębie, mimo iż analizy te nie zostały wprost zlecone do realizacji. Co więcej, wykonany przez eksperta transkrypt dowodowej rozmowy to nie tylko zbiór spisanych mechanicznie fraz i zdań poszczególnych mówców, ale przede wszystkim szerokie opracowanie informacyjne odsłuchiwanego nagrania zawierające wyniki wielu analiz reprezentujących szerokie spektrum wiedzy.

Przeprowadzenie zleconych badań fonoskopijnych

Po dokonanych oględzinach materiału dźwiękowego oraz wykonaniu jego kopii roboczych , ekspert przystępuje do przeprowadzenia zasadniczych czynności badawczych, którymi zazwyczaj są:

• badania odsłuchowe mające na celu spisanie treści wypowiedzi oraz interpretację zjawisk i zdarzeń akustycznych utrwalonych w badanym nagraniu dźwiękowym;
• identyfikacja mówców zarówno w obrębie analizowanego nagrania, jak i w odniesieniu do próbek sygnału mowy pobranych od wskazanej osoby;
• analiza stanu technicznego dowodowego zapisu dźwiękowego – badania autentyczności nagrań;

Dodatkowe czynności badawcze

​Jako technika kryminalistyczna o szerokim, interdyscyplinarnym charakterze – fonoskopia umożliwia prowadzenie dodatkowych badań oraz czynności, do których należą:

• korekcja jakości nagrań dźwiękowych mająca na celu poprawienie wyrazistości i zrozumiałości zarejestrowanej w nagraniach mowy;
• datowanie rejestracji i/lub modyfikacji nagrań dźwiękowych;
• prowadzenie eksperymentów akustycznych na miejscu zdarzenia oraz w odniesieniu do utrwalonych w nagraniach zjawisk i zdarzeń akustycznych;
• prowadzenie pomiaru poziomu dźwięku w różnych warunkach akustycznych;

Etap końcowy – sporządzenie ekspertyzy fonoskopijnej

Uzyskawszy wyniki przeprowadzonych badań fonoskopijnych, ekspert przystępuje do ostatniej fazy swojej pracy, którą jest wytworzenie tzw. ekspertyzy fonoskopijnej. Opracowanie takiej ekspertyzy wymaga przeprowadzenia następujących czynności:

• sformułowania stawianej przez Zleceniodawcę tezy dowodowej –  czyli określenie celu wykonywania zleconych badań fonoskopijnych;
• przeprowadzenia ogólnie pojętej oceny  dostarczonego do badań materiału dźwiękowego. Ocena ta winna więc obejmować zarówno opis stanu technicznego urządzeń rejestrujących, nośników oraz samych zapisów dźwiękowych, jak i stopnia przydatności tego materiału do realizacji zleconych badań;
• sporządzenia sprawozdania z prowadzonych badań fonoskopijnych;
• opracowania wniosków końcowych w oparciu o wyniki przeprowadzonych badań;
• wyrażenia opinii eksperta na temat stawianych przez zleceniodawcę tez i zapytań;
• przygotowania dokumentacji z przeprowadzonych badań fonoskopijnych (prezentacja wykresów, obrazów sonograficznych, czy tabel z wynikami badań ilościowych parametrów sygnału mowy);
• przedstawienia stenogramu (transkryptu) z przeprowadzonych prac odsłuchowych;
• przygotowania dokumentacji finansowej stanowiącej podstawę wynagrodzenia eksperta.

Jak wspomniano powyżej, tworzone przez biegłego ekspertyzy fonoskopijne zawierają tzw. opinie fonoskopijne. Opinia taka to formalne ustosunkowanie się eksperta do sformułowanych przez zleceniodawcę tez i zapytań. Powstaje ona więc w oparciu o wyniki przeprowadzonych badań fonoskopijnych. Opinie fonoskopijne zazwyczaj formułowane są w postaci komentarzy i wniosków z przeprowadzonych badań fonoskopijnych.

Czy fonoskopia kryje jeszcze jakieś tajemnice? Jeśli tak, to zapraszam do odwiedzenia serwis często zadawanych pytań FAQ